Misterije prošlosti

Postavljena: Pet Feb 26, 2010 10:56 pm Naslov poruke: Misterije prošlosti
Kako je umro Napoleon?

I pored toga što je obdukcijom dokazano da je riječ o raku želuca, pronijele su se glasine da prognani francuski car nije umro prirodnom smrću. Nedoumica i dalje traje, ali u drugom obliku.

Poslije poraza u bici kod Vaterloa 1815.godine, francuski car Napoleon Bonaparta (rođen 1769) prognan je na malo ostrvo Svetu Jelenu u južnom Atlantiku. Napoleon je na tom ostrvu pod britanskom vlašću proveo poslednjih pet godina života. Tamo je i umro 5.maja 1821.godine. U prognanstvu se zdravlje bivšeg cara neprestano pogoršavalo.
Od septembra 1819.godine Bonapartu je liječio doktor Antomarki - njegov sunarodnik s Korzike. Ljekar je obavio obdukciju u prisustvu pet britanskih ljekara. Potvrdio je da je car umro od raka želuca. Mnogo ljudi, međutim, nije vjerovalo u zvanični izvještaj i sve do prije nekoliko godina kružile su priče da je car otrovan arsenikom.

Neobjašnjene okolnosti

Bonapartu je na Svetoj Jeleni prvo liječio Irac O'Meara. U izvještaju napisanom krajem 1817.godine ljekar je zabilježio da su pacijentove desni pune rupa i da pati od nesanice, oticanja nogu, napada migrene i groznice. Po O'Mearinom mišljenju, Napoleon je bolovao od blagog oblika skorbuta izazvanog lošom ishranom.
Međutim, savremeni francuski naučnik Rene Mori je u tom opisu prepoznao simptome trovanja arsenikom, koji je bio nepoznat početkom 19.vijeka. Stručnjaci za forenziku odbacili su Morijevu pretpostavku kao besmislicu, pozivajući se na besprijekoran izvještaj sa obdukcije.
Mori je dao i drugi argument: kada su 1840.godine posmrtni ostaci pokojnog vladara prenijeti u Francusku, tijelo u sanduku nije bilo u stanju raspadanja. Prema Moriju, Bonapartino tijelo je sačuvao upravo arsenik, otrov kojim je ubijen! Ova teorija je neuvjerljiva zbog toga što je proces raspadanja mogao da bude usporen i usljed vlažne klime na Svetoj Jeleni. Isto tako, carev sanduk bio je pohranjen u tri veća sanduka, koji su služili kao hermetička zaštita.
Mnogo logičnije pitanje ticalo se identiteta ubice. Među osumnjičenima se našao i špijun Burbona, francuske kraljevske porodice, koja je vraćena na prijesto 1814.godine zahvaljujući Napoleonovom porazu. Druga pretpostavka bacala je sumnju na grupu britanskih ljekara koji su svakako imali priliku da se riješe cara. Mori je, međutim, tvrdio da je otkrio pravog osumnjičenog - bio je to grof od Montolona, kućepazitelj prognanog cara. Jedan od njegovih zadataka bila je nabavka vina iz Južne Afrike. Montolon je lako mogao da sipa otrov u vino. Prema carevom testamentu, grof je trebalo da naslijedi veliku sumu novca, pa je to mogao biti i motiv za ubistvo Napoleona.
Početkom 60-ih godina 20.vijeka u Kanadi su obavljene analize uzoraka Napoleonove kose. Rezultati su pobili teoriju o arseniku. Nove analize obavljene 1994.godine, otkrile su prisustvo arsenika, ali u veoma malim količinama. Otrov je bio stavljen u hranu ili vodu na Svetoj Jeleni.
Današnji istoričari i dalje se bave procjenom uzroka smrti. Pored raka, Atnomarki je postavio dijagnozu uvećane i upaljene jetre, kao i znakova tuberkuloze. Pojedini francuski stručnjaci ukazuju na nezdrave uslove na ostrvu, pa čak i na to da su Britanci pokušali da ubrzaju carevu smrt poslavši ga na ovo vlažno i divlje ostrvo. Britanci su, s druge strane, izjavili da je izvještaj Napoleonovog ličnog ljekara kasnije promijenjen. Ukazali su na činjenicu da je rak želuca bio nasljedan u Napoleonovoj porodici i da njegova smrt nije mogla da se poveže s nehigijenskim uslovima života na ostrvu.

O Lavirintima

Poput kruga, hrsta i spirale, lavirint je drevni simbol koji postoji u brojnim kulturama. Vekovima je menjao značenja, a njegovo poreklo i dalje je obavijeno velom tajne

Danas lavirint označava mrežu zamršenih i ukrašenih staza i slepih ulica, svojevrstan čvor ili zagonetku. U savremenom obliku lavirint postoji nekoliko stotina godina. Međutim, prvobitno značenje simbola lavirinta potiče od pre nekoliko hiljada godina. Zanimljivo je da se lavirint kao simbol javlja širom sveta i ima svoje mesto u religiji, filozofiji i književnosti raznih kultura.

Poreklo lavirinta

Gde, kada i kako je nastao ovaj simbol niko ne zna pouzdano. Čak se i poreklo i značenje same reči izgubilo vekovima, a pripisivani su joj grčki, hebrejski, egipatski i latinski koreni.
Poreklo lavirinta takođe je obavijeno tajnom. Povezuje se sa ostrvom Kritom i mitom o Minotauru. Minotaur je imao ljudsko telo i glavu bika, a roditelji su mu bili Pasifaja, žena kritskog kralja i bik kojeg je bog mora Posejdon poklonio kralju. Suočn sa tom nakazom, živim dokazom ženine preljube, Minoj je naredio prognanom atenskom graditelju i arhitektu Dadalu da izgradi ogromnu tamnicu sa hodnikom tako zamršenim i izukrštanim da niko bez mape ne može izaći napolje. Kralj Minoj je zatim zaključao Minotaura u lavirint.
Daleko od Sredozemlja, iz indijskog speva Mahabharata saznajemo da je čarobnjak Droma tvorac lavirinta u južnoj Aziji. Prema hrišćanskoj tradiciji bio je to kralj Solomon, oličenje mudrosti. Lavirinti postoje čak i u Peruu i Koloradu.
Najstariji primeri potiču iz 3.veka i iscrtani su na grobnicama lavirinta u Lucaniju na ostrvu Sardiniji. Ironijom sudbine, izgleda da lavirint kralja Minoja nije ni postojao. Ipak, neki veruju da je Minojeva palata u Knososu, s mnoštvom odaja, stepeništa i zavojitih prolaza, možda bila prebivalište mitskog Minotaura.

Svi putevi vode u središte

Uobičajen lavirint je zatvoren prostor s ukrštenim linijama koje na kraju vode do središta. Veruje se da krivudava linija simbolizuje težak život na zemlji, dok središte predstavlja smrt i vaskrsenje.
Ovaj drevni simbol prisutan je i u Hrišćanskoj crkvi. Lavirinti su prikazani na zidovima, stubovima ili podovima brojnih srednjevekovnih katedrala. Nekada su šare na podovima osmougaone, na primer u katedrali u Remsu, na severu Francuske, ali je uglavnom reč o koncentričnim krugovima koa u katedrali u Šartru, u jugozapadnom delu Pariza.
Poput lavirinta u antičkoj Grčkoj, i srednjevekovna katedrala ima jedan ulaz, koji simbolizuje nadu u spasenje. Ulaz znači da pravi hrišćanin ne treba da se plaši večne kazne. Zamršenost lavirinta predstavlja patnje i iskušenje kroz koja moraju da prođu duše dobrih hrišćana u ovom životu pre nego dostignu krajnji cilj: spasenje.

Staze pokajanja

Lavirinti se u crkvama uvek nalaze u sredini broda, blizu zapadnog portala, simbolične prepreke između spoljašnjeg sveta i božje kuće. Kod većine lavirinata ulaz je okrenut prema zapadu, to jest ka carstvu mrtvih. Prema Prvoj knjizi Mojsijevoj u Bibliji, Rajski vrt se nalazio na istoku - okrenut u pravcu izlaska sunca. U grčkoj mitologiji kapije Hada - carstva mrtvih - nalaze se na zapadu gde sunce zalazi.
Ako vernik prati zavojite staze lavirinta, može pobeći iz tame zemaljskog života i krenuti prema božjoj svetlosti. To je, međutim, dugo putovanje! U lavirintu katedrale u Sansu, u Francuskoj, vernik mora da pređe bar 2000 koraka u prečniku od 10 metara. U pojednim obredima, vernici prolaze kroz hodnik lavirinta na kolenima da bi saosećali s Isusom Hristom, koji je tako hodao do Golgote. Zbog toga se neki crkveni lavirinti nazivaju "put u Jerusalim".

Moderni lavirint

Od 16.veka naovamo pojavio se nov tip lavirinta. Minotaurovu tamnicu i pokajničkiu stazu zamenila su mesta za razonodu i razmišljanje. Novi lavirint je često imao trodimnzionalni oblik i bio napravljen od zidova ili žbunova nalik drveću. U ukrštenim stazama lavirinta, čovek se lako i brzo gubio. Ova vrsta lavirinta nema uvek središte, već je cilj naći izlaz iz krivudavih hodnika.
Prvi ovakvi lavirinti napravljeni su u vrtovima kraljevskih palata u Francuskoj i Engleskoj. Jedan od najpoznatijih je lavirint u palati Hempton Kort, nedaleko od Londona. Možda je najčuveniji onaj u Versaju, blizu Pariza, iako je na nesreću uništen. Lutajući zamršenim stazama tog lavirinta posetilac uvek dobije priliku da razmisli o svom položaju.
Novi tip lavirinta nije sačuvao ljude s tajnom života i smrti niti je nudio priliku za vaskrsenje. Ipak, nudio mu je prosvetljenje i priliku da uči na iskustvu i tako nađe izlaz. Čak i ako obeshrabruju slepe ulice i hodnici iz kojih naizgled nema izlaza ne predstavljaju simbol života, oni zaista otkrivaju veliku složenost.

Arijadnino klupko

Pošto je kralj Minoj zatvorio Minotaura u lavirint , naredio je da se svake devete godine čudovištu žrtvuje po sedam mladića i djevojaka - sve dok grčki junak Tezej nije odlučio da ubije Minotaura. A kako je Tezej našao izlaz iz lavirinta? Odgovor je znala Arijadna, Minojeva kćerka koja se zaljubila u Tezeja i dala mu je klupko koje je on odmotavao dok je zalazio sve dublje u lavirint. Kada je ubio Minotaura, vratio se prateći konac nazad do ulaza.

Mumija u glečeru

Otkriće očuvanog tela čoveka iz gvozdenog doba u glečeru u Ectaler Alpima u Austriji, zaprepastilo je svet. I posle nekoliko godina istraživanja ledeni čovek zbunjuje svet. NJegova smrt na usamljenom mestu, u ledenoj pećini na nadmorskoj visini od 3.000 m, i dalje je nerešiva zagonetka.

Devetnastog septembra 1991.godine nemački planinari Erika i Helmut Simon otkrili su nešto jezivo na Hauslabjohu, u Ectaler Alpima - iz leda je virio leš okrenut licem nadole, a isušeni gornji deo tela bio mu je prekriven kožom nalik pregamentu. Desna noga bila je umotana slamom i kožnim trakama. Lokacija je brzo privukla znatiželjnike i istraživače, koji su pronašli mnoštvo predmeta razbacanih oko tela. Među njima je bila bakarna sekira i potpuna oprema za lov. Posle nekoliko dana telo je preneto helikopterom u Inzbruk.

Počinje istraživanje

Svi naučnici su se složili da je Eci, kako je ledeni čovek nazvan, uzbudljivo otkriće. Starost tela odredili su datiranjem radioaktivnim ugljenikom 14C, koje je izvedeno u raznim laboratorijma u nekoliko zemalja, pri čemu je svaka laboratorija dobila drugačiji uzorak. Na osnovu testova i klasifikacije predmeta nađenih blizu tela utvrđeno je da je čovek umro oko 3,300 godine pre.n.e.Pored starosti, naučnici su hteli da saznaju kako je njegovo telo ostalo očuvano u ledu čitavih 5.000 godina. Najstarija tela prethodno pronađena u glečerima bila su stara svega nekoliko stotina godina.

Mesto otkrića

Telo nije nađeno u sredini glečera, već u pukotini stene na ivici ledenog pokrivača. U tom delu zaleđena voda bila je veoma duboka. Kako ova pukotina nije imala prirodni odvod, nije bila pod uticajem kretanja ogromne ledene mase. Da je telo bilo izloženo uticaju glečera koji se pokreće, od ledenog čoveka najverovatnije ne bi ostalo ni traga.
Prema timu naučnika i forenzičara, izvesno je da je ledeni čovek bio odlično opremljen za preživljavanje u surovim uslovima Ectaler Alpa. Nosio je krznenu kapu i ogrtač istkan od trave, koji je možda služio kao neka vrsta kabanice, Ispod ogrtača nosio je odevni predmet sastavljen od parčadi krzna. Da bi zaštitio noge od žestoke alpske hladnoće, nosio je krznene grejače. Bedra i stopala bila su zaštićena omotačem od jake kože, a cipele su bile napunjene debelim slojem trave. Ledeni čovek nosio je opremu za paljenje vatre, kao i posudu od kore breze, koju je najverovatnije koristio za prenošenje vrelog ugljevlja za potpalu.
Iako je ledeni čovek nosio luk i strelu, koji su služili za lov, naučnici smatraju da nije bio lovac. U vreme njegove smrti opstanak je mnogo više zavisio od zemljoradnje i stočarstva nego od lova. Naučnici danas veruju da je ledeni čovek bio pastir koji je možda lovio divlje životinje, ali pre će biti da je čuvao stoku na pašnjacima u brdima.

Smrt u ledu

Zbog čega je ledeni čovek krenuo na svoj poslednji, kobni put u visoke, ledene planine? Istraživači pretpostavljaju da je bio jedan od učesnika u ozbiljnom sukobu ili da se njegovo rodno selo našlo na udaru napadača. Ovo mišljenje je zasnovano na činjenici da je Eci već imao nekolikko polomljenih rebara pre nego se uputio u planine. Ukoliko je zaista bio pastir, sigurno je odlično poznavao teren pa se pretpostavlja da je tražio sklonište od potere.
Uprkos ozbiljnim povredama, ledeni čovek je nastavio da se penje sve više, do trenutka kada je izgubio snagu. Na kraju je dospeo do oblasti Hauslabjoh okovan ledom, gde ga je najverovatnije dočekala promena vremena: možda je počeo da pada sneg, a temperatura pala. Ledeni čovek sklonio se ispod jedne stene, pojeo malo sasušenog mesa i očajnički pokušavao da ostane budan. Znao je da će umreti ukoliko zaspi. Ali, bio je iscrpljen i više nije mario ni za šta; legao je, zaspao i nikada se nije probudio. Posle nekoliko sati, debeo sloj snega prekrio je njegovo hladno, beživotno telo,

Veliki požar u Rimu

Da li bi vladar, makar bio i čudak poput rimskog imperatora Nerona, mogao da podmetne vatru u sopstvenoj prestonici? Uzrok koji je doveo do razorne stihije koja je progutala Rim 64.godine pre n.e. nikada nije u potpunosti objašnjen.

Veliki požar izbio je u noći izmeđi 18. i 19. jula i bjesnio nekoliko dana. Vatrena stihija je progutala oko 40.000 stambenih blokova, 132 vile rimskih aristrokrata, dio imperatorove palate i brojne hramove i svetilišta. Iako nije bio u Rimu u trenutku izbijanja požara, imperator Neron je pohitao u grad da bi nadgledao podizanje skloništa za one koji su ostali bez krova nad glavom. Takođe se postarao da se podijele zalihe hrane i da se žito prodaje po nižoj cijeni. Građani Rima bili su duboko potreseni nesrećom i održavali su pokajničke obrede da bi umilostivili gnjev bogova.
Još od antičkog doba, uzrok požara obavijen je velom misterije. Pretpostavlja se da je požar izbio sam od sebe, zbog neplanske i loše izgradnje. Širenje grada nije se odvijalo prema nekom utvrđenom planu, pa se Rim proširio na sedam brežuljaka i postao prenaseljen. Tokom perioda Republike ( oko 470 - 427. pre n.e. ) nezapamćena preprodaja nekretnina i visoke zakupnine dodatno su pogoršavale ovaj problem.
Stoga uopšte ne iznenađuje što su u Rimu redovno izbijali požari. Vatra se brzo širila i zahvatala kuće, obično višespratnice sagrađene veoma blizu jedna drugoj duž uskih ulica. U domaćinstvima se kuvalo nad jednostavnim, često otvorenim ognjištima, a hrana se grijala pomoću posuda punih ugljevlja, zbog čega je takođe prijetila opasnost od požara. Mnoge kuće naslanjale su se na hramove, čije su krovove podupirale debele drvene grede.

Da li je Neron bio piroman?

U pozadini svega stoji neuravnotežena ličnost imperatora Nerona. Oduvijek je smatran tiraninom i čudakom, a dugačak spisak njegovih zlodjela - među kojima su ubistvo majke i žene - svakako daju osnov za sumnju. Na ideju da je Neron podmetnuo požar u Rimu došle su mnoge ličnosti tog doba. Imperatorova ljubav prema pozorištu podstakla je glasine da je htio da napiše pjesmu o Troji u plamenu. Igrom slučaja, požar je raskrčio zemlju na kojoj je Neron namjeravao da izgradi svoju Zlatnu kuću, veličanstvenu i raskošno opremljenu palatu od koje danas nije mnogo ostalo - smatra se da je kolonada bila dugačka 1,5 km. Imperator je, međutim, odbacio sve optužbe i krivicu svalio na hrišćansku manjinu.

Idealni osumnjičeni

Hrišćane je bilo lako optužiti za požar. Njihova zajednica bila je malobrojna i siromašna, a Rimljani su ih uz to smatrali i strancima. Gradom su kružili jezivi opisi njihove religije, koja je bila zabranjena pa su obrede vršili u tajnosti. Požar je poslužio Neronu kao idealna prilika da otpočne sa sveopštim progonom hrišćana u nadi da će tako suzbiti nezadovoljstvo u narodu i privoljeti ga na svoju stranu. Mnogi hrišćani bačeni su u tamnicu ili su umirali u najstrašnijim mukama - u arenama, rastrzani zubima divljih životinja, razapeti na krstu ili spaljeni živi da bi, poput baklji, osvijetlili imperatorove vrtove.
Pitanje krivice nikada neće biti riješeno. Istina je da je sam Neron izgubio mnogo u razornom požaru, baš kao i građani koji su ostali bez kuća i posjeda, a simbol carske moći, Cirkus Maksimus, pretvoren je u pepeo. Poslije Neronove smrti , naročito u 2. vijeku, rimski imperatori počeli su savjesnije da primjenjuju sistem planiranja grada kako bi smanjili opasnost od velikog požara.




Heron iz Aleksandrije

Svestrani Heron iz Aleksandrije bio je matematičar i naučnik čiji su izumi nadahnuli sve, od Arapa do Leonarda da Vinčija. Naučnici iz 19. vijeka bili su zaprepašćeni kada su otkrili da je tajanstveni izumitelj iz klasičnog doba konstruisao čak i parnu mašinu! Ko je bio taj junak tehnologije iz prošlosti.

Kaže se da je on smislio spravu za narezivanje šrafova, kao i pumpu za gašenje požara i vodeni sat. Poznat je i kao izumitelj pozicionog senzora koji odgovara našem savremenom odometru. Kada je konstruisao svoje pažljivo zamišljene instrumente, ovaj majstor je koristio sva mehanička pomagala koja je imao pri ruci, poput klipova i bregastih osovina. Uprkos zadivljujućim dostignućima, život Herona iz Aleksandrije, jednog od najznačajnijih izumitelja klasične starine, i do danas je ostao gotovo nepoznat.
Vjekovima nije bilo sasvim jasno čak ni to da li je on ikada živio. Današnji istoričari su, međutim, sasvim sigurni u to i smatraju da je Heron živio u 1. vijeku. Mnogo godina se mislilo da je riječ o običnom zanatliji iz siromašne porodice, a postoji i nagovještaj da je zarađivao za život kao obućar. U 19. vijeku otkriven je njegov rukopis, Metrica, zahvaljujući kom je u potpunosti promijenjena predstava o Heronu.
Priznat je kao izvanredan matematičar i fizičar, podjednako uspješan na polju hidraulike i astronomije. Moguće je da je predavao prirodne nauke u jednoj od najvažnijih škola klasičnog svijeta, aleksandrijskom Muzeju u Egiptu, u čijem je okviru radila i čuvena biblioteka.

Inspiracije Leonarda da Vinčija

Srećom po istoričare, Heron je pisao o svojim djelima i idejama i veliki broj tih spisa je sačuvan. Njegovih sedam disertacija, u kojima je opisao vrhunac tehnoloških dostignuća u antičkj Grčkoj, doživjele su nevjerovatnu popularnost: njegova disertacija o pneumatici, na primjer, prenošena je iz jedne kulture u drugu. Oduševljeni naukom koja je bila naprednija od njihove, Vizantijci, Aramejci, Persijanci i naročito Arapi prepisivali su njegove radove. Heronove disertacije čitane su s radoznalošću čak i u srednjem vijeku, a neki naučnici vjeruju da je u njima inspiraciju našao čak i veliki i slavni renesansni slikar Leonardo da Vinči.
Heronov najveći izum bila je njegova čuvena parna mašina, koju su Grci zvali Aiolipile. Na osnovu Heronovih zapisa, engleski stručnjak za klasične nauke Džon Landels rekonstruisao je tu spravu prije nekoliko godina. Glavna odlika parne mašine je rotirajuća kugla napunjena vodom na kojoj su postavljene male cijevi. Kada se voda zagrije, obrazuje se para koja izlazi kroz cijevi. Usljed tako stvorenih sila, kugla se vrti oko svoje ose, dostižući brzinu od 1.500 obrtaja u minuti.

Igračka vizionara

Prema standardima moderne tehnologije Heronova čuvena parna mašina uopšte nije efikasna zbog prekomjernog trenja i gubitka toplote. Da bi mašina radila poput čovjekovih mišića, Landels je izračunao da bi morala da troši nekoliko stotina kilograma drveta na nekoliko sati. Čak tri ili četiri čovjeka bi morala da snabdijevaju mašinu neophodnim gorivom. Kako nisu imali ugalj, liveno gvožđe i značajna pomagala, kao što su zaptivači i ventili, stari Grci nisu mogli da savladaju parni pogon. Heronova kugla bila je kao igračka, ali darovitost ovog aleksandrijskog izumitelja i danas izaziva divljenje.

Izvor: "Poslednje misterije sveta" - Mladinska knjiga, Beograd